آسمان ، تقریبا بدون تغییر

از دوران هیپارخوس در دو هزار سال پیش تا کنون، آسمان تقریبا بدون تغییر مانده و عملا هیچ مدرک و اثر ثبت شده ای در مورد تغییر ستارگان ( به استثنای چند ابر نو اختر) وجود ندارد؛ به نظر تکامل ستارگان و سایر اجرام کیهانی بسیار آهسته تر از تکامل تمدن بشری پیش می روند. اما با همه ی اینها، ستاره شناسان و فیزیکدانان، بویژه در طی دهه ی گذشته، داده های بسیار زیادی در مورد فرآیندهای تکاملی گردآوری کرده اند.

علی رغم وجود مقادیر زیادی ماده به شکل ستاره، یکی از خواص اساسی جهان تهی بودن آن است. در یک شب صاف بدون مهتاب، چشم انسان بدون استفاده از ابزار دیدگانی قادر است حدود دو تا سه هزار ستاره را که در نیمکره قابل دید وی در آسمان پراکنده اند، تشخیص دهد. با به کار بردن یک دوربین چشمی متوسط ، تعداد ستاره های قابل دید به 10000 عدد افزایش می یابد، در حالی که تعداد ستاره های موجود در روی یک فیلم عکاسی که به کمک بزرگترین دوربین های نجومی امروزی گرفته شده بین دو تا سه بیلیون است که بیشتر این ستاره ها مربوط به راه شیری هستند. بدون شک اولین فرضیاتی که در مورد جهان ارائه شده بود، بسیار ساده بودند. بابلیها، احتمالا چنین استدلال می کردند که زمین مسطح است و توسط اقیانوسی گرد، محصور گشته و فراسوی این اقیانوس رشته کوهی دایره وار قرار دارد که کائنات و افلاک را نگهداری می کند. گرچه تصویر جهان از نظر بابلیان خیلی ساده بود ولی آنها ستاره شناسان باتجربه ای بودند. آنها قرن های متمادی موضع خورشید ، ماه ، سیارات و ستارگان را بادقت زیادی مشاهده کرده بودند. حتی دریافته بودند که گرفتگی ماه و خورشید را پیش بینی کنند. مشاهدات آنها بر اساس این انگیزه بود که می توان از روی وضعیت و حوادث سماوی مانند گرفتگی های ماه و خورشید و ظهور ستاره های دنباله دار، آینده بشر را پیشگوئی کرد. ستاره شناسی جدید بی اساس بودن چنین عقایدی را ثابت کرده است. مصریان که تقریبا مثل بابلیها ستاره شناسان قابلی بودند، مانند آنها تصور ساده ای از جهان در ذهن داشتند. آنها متوجه بودند که طغیان سالانه ی رود نیل با روزهایی مصادف است که ستاره شعرای یمانی هنگام فلق صبحگاهی به آسانی دیده می شود. ارتباط رویدادهای زمینی با حوادث سماوی باعث توسعه ی طالع بینی شد.

کشاورزان بیش از همه به دوره ی گردش خورشید علاقه مند بودند، زیرا گردش آن با زمان کاشت و برداشت ارتباط دارد. دریانوردانی همچون فینیقیها و اهالی قریطش ( ساکنان جزیره ی کرت) از مسیر طلوع و غروب ستارگان در امر دریانوردی استفاده می کردند.

اصول و مبانی جغرافیای ریاضی ( زمین در فضا) / دکتر تقی عدالتی - حسن فرخی